Het tekort aan treinbegeleiders bij de NMBS heeft zodanige proporties aangenomen dat veel collega’s momenteel bereid zijn tot actie of er zelfs over denken het bedrijf te verlaten. Verlof krijgen is steeds een uitdaging. In sommige depots is er maar net genoeg personeel om de voorziene prestaties uit te voeren, maar geen enkele reserve mocht iemand uitvallen wegens ziekte of ongeval. Het afschaffen van controlediensten, zo belangrijk in de strijd tegen agressie, is schering en inslag. Het is vaak dankzij de welwillendheid van het personeel onderling, diensten worden verschoven en intervallen ingekort, dat er nog verlof gegeven kan worden.
De treinen moeten en zullen echter blijven rijden. Treinen afschaffen wegens personeelsgebrek gebeurt niet, waardoor het begeleidingspersoneel kind van de rekening wordt van een falend aanwervingsbeleid. Sterker nog, hoewel het personeelstekort al jaren aansleept, werd recent het aantal te verzekeren treinen in het vervoersplan nog maar eens verhoogd, zonder dat hiervoor personeel beschikbaar was. De treinbegeleiders zijn deze situatie dan ook terecht meer dan beu. De work-lifebalans is volledig zoek.
De directie erkent het probleem, maar lijkt niet in staat om concrete oplossingen aan te reiken. Hoewel het aanwervingsbudget volgend jaar hoger zou zijn dan ooit, weigert men naar de grond van het probleem te kijken. Volgende oorzaken, die door een verhoogd aanwervingsbudget niet of onvoldoende worden aangepakt, liggen volgens onze analyse aan de grond van het personeelsgebrek:
Het personeelstekort zelf: een goede work-lifebalans staat hoog op het verlanglijstje van mensen die op zoek zijn naar een (nieuwe) job. Zolang de NMBS deze niet kan bieden, mede door het huidige personeelstekort, zal het moeilijk blijven om voldoende gemotiveerde kandidaten aan te trekken. Dat deze balans momenteel als negatief ervaren wordt, is ook één van de redenen dat momenteel een ongezien hoog aantal collega’s andere professionele oorden opzoeken.
Afbraak van een aantal belangrijke voordelen: Het aantal rust- en compensatiedagen werd verminderd (wat alweer een negatieve invloed heeft op de work-lifebalans). De medische herklassering, die veel zekerheid gaf in een beroep dat zware lichamelijke eisen stelt, werd in het nadeel van het personeel gewijzigd. Er is geen sprake meer van een vaste benoeming na het bevredigd beëindigen van de stageperiode. En tenslotte worden ook nog eens de pensioenvoorwaarden aanzienlijk aangescherpt.
De One Man Car: Het spook van de OMC blijft de kop opsteken. Niet alleen in de pers, maar ook in de verslagen van diverse comités. Ondanks de ontkenning van mevrouw Dutordoir dat deze onder haar beleid zeker niet ingevoerd zal worden, ontstaat hierdoor de perceptie dat het beroep van treinbegeleider een beroep zonder toekomst zou zijn.
Volgens de OVS zijn er wel oplossingen om op relatief korte termijn het personeel terug gemotiveerd te krijgen en zo de personeelsvlucht een halt toe te roepen, en om makkelijker nieuwe collega’s aan te trekken. Veel van deze oplossingen zijn tot op heden echter een taboe gebleken voor de directie.
- Schaf treinen af in plaats van personeel verlof te weigeren. Een minimaal aantal personen zou steeds verlof moeten kunnen krijgen, ongeacht het aantal zieken, gekwetsten of vrijgestelden. Een minimaal gegarandeerd verlof van 20% van het totale voorziene kader zou perfect mogelijk moeten zijn.
- ARPS Bundel 542 voorziet één lange gegarandeerde verlofperiode van 7 dagen per jaar. Deze hoeft niet eens in een verlofperiode te vallen, wat vaak onoverkomelijke problemen oplevert met de vakantieperiodes van kinderen en partners. Een minimum van twee weken gegarandeerd verlof in één van de vakantieperiodes (Paasvakantie, Zomervakantie, Kerstvakantie) moet kunnen worden gegarandeerd.
- Zolang het personeelstekort precair blijft, dient een maximum aan overkoepelend personeel ingezet te worden op de treinen. Niet om een paar treinen te verzekeren, maar om volledige diensten over te nemen. Het effectief operationeel personeel kan hierdoor even ontlast worden en de hoognodige rust vinden.
- De aanwerving van treinwachters. Wachters komen niet tussen in de veiligheidsgerelateerde taken van een treinbegeleider, maar staan hem bij in zijn controlerende en commerciële taak. Hierdoor kunnen de diplomavereisten lager liggen. Wachters kunnen een treinbegeleider vergezellen als controlebediende, waardoor voor deze taak geen treinbegeleider ingezet moeten worden.
Tenslotte wijzen we er nogmaals op dat het treinpersoneel er in de reizigersenquêtes steevast hoog gewaardeerd wordt. Mocht binnen de NMBS dezelfde waardering aan de dag gelegd worden en mochten bepaalde taboes worden doorbroken, dan zou ook het treinbegeleidingspersoneel van tijd tot tijd kunnen genieten van enkele zuurverdiende dagen rust. Een uitgeruste werknemer, die zich gewaardeerd voelt, kan zich ook beter inzetten voor de maatschappij.